Gürcüstan parlamentinin bu günlərdə üçüncü oxunuşda müzakirə edəcəyi “Xarici təsirin şəffaflığı haqqında” (“xarici agentlər haqqında”) qanun layihəsi müxtəlif Qərb institutlarının görünməmiş fəallığına səbəb olub. Avropa Parlamenti xüsusilə seçilir, onun üzvləri bu yaxınlarda hətta Avropa İttifaqının (Aİ) xarici siyasət və təhlükəsizlik məsələləri üzrə ali nümayəndəsi Jozep Borrelə Gürcüstanın maliyyələşdirilməsinə yenidən baxılması və bu ölkənin Aİ-də namizəd statusunun dayandırılması tələbi ilə müraciət ediblər.
Qərbin Gürcüstana qarşı sərt ritorikadan istifadə etdiyi “Xarici təsirin şəffaflığı haqqında” qanun layihəsi ümumiyyətlə nədir?
Oxu.Az-ın bu və digər suallarını Gürcüstan parlamentinin Prosessual məsələlər komitəsinin sədri, parlamentdə çoxluq təşkil edən “Gürcü arzusu” – Demokratik Gürcüstan Partiyasının nümayəndəsi İrakli Kadaqişvili cavablandırıb.
O qeyd edib ki, müzakirə olunan qanun layihəsində əslində yalnız bir qayda nəzərdə tutulub:
- Maliyyənin 20%-dən çoxunu xarici fondlardan, yaxud dövlətlərdən, yaxud xarici şəxslərdən alan bütün qeyri-hökumət təşkilatları (QHT) və media strukturları ildə bir dəfə bəyannamə hazırlamalıdırlar. Onların əldə etdikləri vəsaiti bildirmək və bu pulların hansı məqsədlər üçün istifadə olunduğunu göstərmək lazımdır. Bütün bunlar Ədliyyə Nazirliyinin nəzdində fəaliyyət göstərən xüsusi reyestrə daxil edilməlidir ki, bütün proses şəffaf və xalqa açıq olsun. Bir daha qeyd edim ki, bu, yalnız maliyyəsinin 20% və daha çox hissəsinin xaricdən maliyyələşdirildiyi QHT-lərə aiddir.
Bu müddəa fiziki şəxslərə - Gürcüstan vətəndaşlarına şamil edilmir və bu qanunda QHT-lərin işinə hər hansı müdaxilə nəzərdə tutulmur.
Ancaq qanun layihəsinin hətta belə tamamilə yumşaq versiyasında hay-küy yarandı. Kimlərsə (Qərbdə - red.) hətta sanksiyalarla, Gürcüstanı Avropa İttifaqına doğru hərəkətini dayandırmaqla və s. hədələyirlər. Müxalifət siyasətçiləri ilə sıx əlaqədə olan qeyri-dövlət sektorundan olan yerli qüvvələr də işə qarışıb. Nəticədə bu gərginlik başladı.
Amma bəlli olur ki, bir çox qeyri-hökumət təşkilatlarının maliyyələşməsi (xaricdən - red.) vətəndaş cəmiyyətinin inkişafına, müxtəlif sosial təbəqələrə yardıma və s. üçün yönəlməyib. Bu vəsaitlər bilavasitə siyasi müxalifətin xəzinəsinə, aqressiv təşkilatların hazırlanması və təlimi üçün gedir, sonra isə ekstremist hərəkətlər və parlamentə hücumlar həyata keçirir.
Bu qüvvələr “Xarici təsirin şəffaflığı haqqında” qanunun müzakirəsində belə maraqlı deyillər. Lakin maliyyələşmənin şəffaflığının olmaması demokratiyaya ziyan vurur. Onlar sadəcə olaraq bu sənədi “Rusiya qanunu” adlandırdılar və prinsipcə detalları çox az başa düşən gənclər arasında narazılıq dalğası yaratdılar.
Gərginliyin maksimum artımı Qərbdən gəlir ki, Gürcüstanda gərginliyi mümkün qədər artırsın. Eyni zamanda xalqın özü də artıq başa düşməyə başlayıb ki, bu qanunda xüsusi heç nə yoxdur.
Bütün nüfuzlu beynəlxalq təşkilatların, o cümlədən Avropa İttifaqının məlumatlarına görə, Gürcüstanın dövlət sistemi tamamilə şəffafdır. Hər bir lari, hətta tetri (gürcü pul vahidləri - red.) qeydə alınır, hər kəs dövlət pullarının hansı məqsədlər üçün xərcləndiyini izləyə bilər; Gürcüstan büdcəsinin şəffaflığına görə birinci yerdədir, bunu Avropa araşdırmaları sübut edir. Parlamentdə, parlamentin komitələrində və ya hökumətdə müzakirə olunan sənədlər - onlar mövcuddur, hər şey canlı yayımlanır. Bununla belə, QHT və fondlar öz fəaliyyət planlarının, vəsaitlərin xərclənməsinin hamıya açıqlanmasını istəmirlər.
- Sizcə niyə belədir?
- Çünki bunun arxasında “rəngli inqilablar”ın izi və qoxusu dayanır.
- Bəs Qərbə Gürcüstanda rəngli inqilablar nəyə lazımdır?
- Gürcüstan Qərblə çox sıx əməkdaşlıq edir və Avropa İttifaqına daxil olmağa çalışır. Amma elə məsələlər var ki, Tbilisi milli maraqlardan çıxış edərək açıq şəkildə gürcüyönlü mövqe tutub. Bu, Rusiyanın Ukraynaya təcavüzü başlayandan sonra nəzərə çarpdı. Hətta Gürcüstandan Rusiyaya qarşı birbaşa sanksiyalar tətbiq etmək tələbləri də var idi.
Qərb israr edirdi ki, gürcü hakimiyyəti rəsmi şəkildə gürcü könüllülərinin Ukraynaya göndərilməsinə şərait yaratsın və s. Yerli müxalifətimiz Ukrayna ilə çox sıx bağlıdır. Xatırladım ki, Mixail Saakaşvili (Gürcüstanın üçüncü prezidenti – red.) və onun komandasının bir çox üzvləri Gürcüstanda keçirilən seçkilərdə uduzduqdan sonra Ukraynaya köçmək qərarına gəliblər. Onlar orada vətəndaşlıq alıb, yüksək dövlət vəzifələrində çalışıblar.
Əgər hökumətimiz Ukrayna müharibəsi ilə bağlı Qərbin tələbləri ilə razılaşsaydı, Rusiyanın Gürcüstana qarşı sərt reaksiyası ilə üzləşərdik və bu təkcə iqtisadi təzyiq olmazdı.
Bilirsiniz ki, ölkəmizin ərazisinin 20 faizi Rusiya tərəfindən işğal olunub. Moskva artıq Abxaziya və Gürcüstanın Sxinvali bölgəsini “müstəqil dövlətlər” kimi tanıyıb. Lakin bu ərazilərin Ukraynanın bir neçə bölgəsində olduğu kimi ilhaqı elan edilərək Rusiyanın bir hissəsi elan edilə bilər. Bu isə Moskva ilə Tbilisi arasında birbaşa hərbi qarşıdurmaya çevrilə bilər.
Hökumətimiz demokratik yolla getdiyini, Avropa İttifaqına yaxınlaşdığını göstərir. Amma milli və həyati məsələlərlə bağlı “qırmızı xətlər” var və hökumət bu xətləri keçməyəcək. Bəzi insanlar bundan məmnun deyillər.
- Düzgün başa düşürəmsə, o zaman Gürcüstan hökumətinin gürcüpərəst olması, Gürcüstanın maraqlarına zidd olan tələbləri yerinə yetirməməsi Qərbdəki bəzi strukturların və qüvvələrin xoşuna gəlmir?
- Prinsipcə, belə deyə bilərsiniz. Yeri gəlmişkən, xatırlamaq yerinə düşər ki, təxminən iki il əvvəl Gürcüstana Avropa İttifaqına üzv olmaq üçün rəsmi namizəd statusu verilməmişdi (bizim müraciətimiz yalnız ötən ilin sonunda təsdiqlənmişdi), lakin Moldova və Ukraynaya 2022-ci ilin iyununda bu status verildi.
Bundan bir neçə aydan sonra isə Aİ-nin ali icra orqanı olan Avropa Komissiyası Moldova, Ukrayna, Gürcüstan və digər ölkələrdəki vəziyyətlə bağlı öz qiymətləndirməsini açıqlayıb. Gürcüstan demokratiyadan tutmuş sosial sahədə islahatlara qədər bütün parametrlər üzrə şəksiz lider olub. Sonra siyasət bizimlə amansız zarafat etdi.
İndi hökumətimizin milli maraqları müdafiə etməkdən başqa çarəsi yoxdur. Bu isə Rusiya ilə hərbi münaqişənin qarşısını almaq üçündür, çünki hamı başa düşür ki, heç kim bizə heç bir şəkildə kömək etməyəcək. Eyni zamanda, Qərbin ikili standartlara (və vəziyyət gec-tez dəyişəcək) baxmayaraq, biz demokratik inkişaf və Avropa İttifaqı ilə yaxınlaşma yolumuzu davam etdirəcəyik.
Nair Əliyev
